My nie bracia, my sąsiedzi…o historycznych uwarunkowaniach relacji Polaków i Litwinów. Projekt „Sąsiedzi.” cz. 1
W ostatni poniedziałek 16 stycznia 2017r. w naszej szkole gościł Pan dr Aleksander Srebrakowski, badacz stosunków wschodnich z UWr, który przybliżył nam historię naszego sąsiada, Litwy. Zaczął od początku jej istnienia. Księstwo Litewskie, wbrew powszechnej opinii, nie było pogańskim krajem „gdzieś-na-Wschodzie”, ale Księstwem od XI wieku prawosławnym, sięgającym od Wilna niemal do Moskwy. Co ciekawe, długi czas Litwini byli tam mniejszością, a większość stanowili… Rusini. Dopiero od kiedy Książę Jagiełło ożenił się z królem Jadwigą, Litwa stała się krajem katolickim, a co ciekawe „przekulturowanie” jej na wzór bardziej zachodni (tj. polski) było wśród szlacheckich elit procesem dobrowolnym i stosunkowo szybkim, co jednak negatywnie wpłynęło na poczucie wspólnoty Litwinów – bojarzy woleli nazywać się Polakami, niźli Litwinami. Rewolucją był rok 1547, kiedy to pojawiła się pierwsza publikacja w języku litewskim, „Katecheza” Martynasa Mazdrygasa, jednak na skonsolidowanie języka litewskiego czekano aż do XIX wieku, gdy pojawiła się idea nacjonalizmu, która odrodziła „zapomniane” narody – Czechów, Łotyszów, Białorusinów, Estończyków, Litwinów itd. Na zakończenie, przypadające na rok 1920, przypomniał nam również ciekawą statystykę, wedle której chciano przyłączyć Wilno do Polski – otóż żyło w nim ponad 20 razy więcej Polaków i 30 razy wiecej Żydów. Dopiero po wojnie zaczęło być to stricte litewskie miasto.
Dzisiaj stosunki polsko-litewskie są dość napięte – propaganda radziecka zakorzeniła w Litwie pogląd Polaków-okupantów na równi z Hitlerem, a do dziś na pamiątce barykad w Wilnie widnieje napis porównujący Polaków do nazistów i komunistów…
Relacjonował i swoimi refleksjami podzielił się Krzysztof Konieczny IIB
Zainteresowanym polecamy bardzo ciekawą pozycję pod tytułem „My nie bracia, my sąsiedzi. Polska perspektywa stosunków polsko -litewskich. Antologia tekstów ” autor A. Srebrakowski
